پرتال چیست؟

شاید اسم پرتال به گوشتان خورده باشد و برای شما این سوال پیش آمده که تفاوت آن با وب سایت چیست. در این مقاله ابتدا سعی می کنم هر یک را توضیح داده و در انتها مقایسه ایی از آن ها داشته باشم.

یک وب پرتال (Web portal) یک وبگاه (Website) اختصاصی سازی شده است که اطلاعات را از منابع متنوع به شکل واحدی کنار هم می گذارد. این منابع می تواند ایمیل، فروم و یا موتور های جستجو باشند. معمولا هر نوع منبع اطلاعاتی محل خاصی را در صفحه برای نمایش به خود اختصاص می دهد که به آن Portlet می گویند. کاربر معمولا می تواند اینکه کدام اطلاعات نمایش داده شوند را تعیین کند. انواع پرتال ها mashups و یا intranet دارای داشبورد برای اجرا و مدیریت هستند. در پرتال محتوا به شکل یکپارچه ارائه می شود و می تواند نسبت به کاربر هدف و تنوع محتوا، متفاوت باشد. اغلب تاکید طراحی بر روی استعاره ها خاصی برای تنظیم و اختصاصی سازی ارائه یک محتوا و پیاده سازی فریم روک و کتابخانه ها ست. به علاوه با توجه به نقش کاربر می توان تعیین کرد که هر کاربر چه محتوایی را می تواند در پرتال قرار دهد یا به تنظیمات آن دسترسی داشته باشد.

یک پرتال ممکن است از API موتور جستجو برای اجازه دادن به کاربران برای جستجو با قابلیت محدود سازی دامنه Domain استفاده کند. جدا از این امکانات عادی، می تواند امکاناتی از قبیل ایمیل، خبر، قیمت سهام، اطلاعات دیتابیس و محتوای تفریحی را ارائه کند.

پرتال برای شرکت ها و سازمان ها می تواند یک رابط کاربری با قابلیت کنترل دسترسی، رویه ها برای چندین برنامه کاربری، اطلاعات دیتابیس، که دارای محتوای و بخش های متفاوت در آدرس های متفاوت است باشد. که دسترسی این مسیر میتواند برای کاربران متفاوت محدود باشد.

از نمونه های عمومی اخیر می توان ازAOL, Excite, Netvibes, iGoogle, MSN, Naver, Lycos, Prodigy, Indiatimes, Rediff, Yahoo نام برد.

خصوصیات و امکانات پرتال

• یک فضای خصوصی در اینترنت با قابلیت دسترسی از طریق URL، نام کاربری و کلمه رمز است که اطلاعات را از منابع متنوع به شکل واحدی کنار هم می گذارد.
• محتوا می تواند نسبت به کاربر، گروه یا بواسطه تنظیمات متفاوت باشد.
• معمولا لاگین کردن الزامی است و فقط اعضا می توانند محتوا را مشاهده کنند.
• امکان ارتباط با سایر گروه ها و اعضای پرتال وجود دارد.
• محتوای آن نسبت به وب سایت ها بیشتر تغییر می کند.

رده بندی پرتال ها

گاهی وب پرتال ها بصورت افقی و عمودی دسته بندی می شوند. یک پرتال افقی به عنوان یک پلتفرم برای چندین کمپانی در یک بخش اقتصادی، تولیدی و یا پخش استفاده می شود. یک پرتال عمودی محل ورود ویژه به یک بازار یا صنعت خاص است. بعضی از پرتال های عمودی به عنوان پرتال اطلاعات عمودی “vertical information portals” (VIPs) شناخته می شوند. VIPs اخبار، یاداشت های دیجیتال، انتشارات دیجیتال و قابلیت های تجارت الکترونیک را فراهم می کنند. در مقابل پرتال های عمودی سنتی، VIPs همچنین محتوای چند رسانه ایی، برنامه های شبکه های کاربردی، ویدئو و وبلاگ فراهم را نیز می کنند.

برخی از انواع پرتال ها:

• شخصی
• دولتی
• فرهنگی
• صنفی
• سهام
• جستجو
• جستجوی املاک
• مناقصه
• میزبانی وب
• دامنه-خاص

ابعاد مهندسی پرتال

مبحث اصلی در پرتال ارائه محتوا جمع آوری شده از چندین سیستم و سرور در یک صفحه وب است. برای همین برنامه کاربردی سرور و معماری آن بالاترین اهمیت را دارند. بعضی از آنها با ظرفیت بالا ممکن دارای استراتژی های تعادل ترافیک نیز باشند.

برای پرتال هایی که عملکرد برنامه کاربردی را به کاربران ارائه می کنند، سرور پرتال در حقیقت یک قسمت از تنظیمات سرور شامل ارتباط با برنامه کاربردی سرور است و امروزه پرتال ها در سمت کاربر بیشتر مبتنی بر فریم ورک جاوا اسکریپت هستند.

در میزبانی سرور پرتال ممکن است تنها یک Pass Through برای کاربر باشد. با استفاده از portles عملکرد برنامه کاربردی می تواند در چندین صفحه ظاهر شود. برای بیشتر قسمت ها معماری پرتال برای کاربران کاملا باز و شفاف است.

در چنین طراحی ای امنیت و همزمانی کاربرها می تواند بسیار مهم باشد. و متخصصان امنیت باید اطمینان حاصل کنند تنها کاربران مجاز بتوانند به سرور درخواست خود را بفرستند. اگر طراحی امنیتی نتواند از دسترسی مجاز اطمینان حاصل کند پرتال در این حالت مستعد انواع حملات و تهدید می شود.

برخی از استاندارد های پرتال

• Web Services for Remote Portlets v1
• JSR 168 (Java)
• JSR 286 (Java Portlet v2.0 Definition Standard)

یک برنامه نویس برای راه اندازی یک پرتال (داخلی یا خارجی) می بایست فاکتورهای متعددی را در نظر بگیرد. از دید یک توسعه دهنده مواردی است که می بایست متعادل شود. از قبیل طراحی و پلتفرم، پایداری و سرعت بهره برداری، استانداردها و اهداف پروژه.

وب سایت چیست؟

وب سایت یا به شکل ساده سایت مجموعه ای از صفحات وب به هم مرتبط و دارای محتوای چند رسانه ای است که معمولا از طریق یک نام دامنه توسط یک وب سرور انتشار می یابد. یک وب سایت می تواند از طریق IP،URL یا شبکه های LAN در دسترس باشد.

وب سایت ها توانایی ها و کاربرد های متنوعی دارند: می توانند شخصی، تجاری، دولتی و غیرانتفاعی باشند. تمام وب سایت های عمومی از طریق World Wide Web برای کاربران در دسترس هستند در حالی که وب سایت های خصوصی معمولا در فضای اینترانت intranet وجود دارند.

وب سایت ها از صفحات وب تشکیل شده اند. این صفحات که حاوی اطلاعات متنی یا چند رسانه ایی هستند از طریق تکنولوژی ها مختلف با کاربر رابطه برقرار می کنند. HTML و پروتکل HTTP اساسی ترین آن ها هستند. این صفحات همچنین از طریق یک پیوند به یکدیگر متصل شده و یک وب سایت را می سازند. موتورهای جستجو نیز محتوای صفحات وب را فهرست کرده در هنگام جستجوی کاربر مناسب ترین محتوا یا وب سایت در اختیار آنها قرار می دهند.

وب سایت ها می توانند پویا (Dynamic) و یا ایستا (Static) باشند. یک وب سایت استاتیک تشکیل شده است از چندین صفحه وب که محتوای آن تا زمان تغییر توسط طراح وب سایت ثابت می ماند. در مقابل یک سایت داینامیک مدام در حال به روز شدن است. حتی در این سایت محتوا با بازدید هر کاربر می تواند تغییر کند یا کاربران محتوای جدید را وارد کنند.

خصوصیات و امکانات وب سایت

• فضایی در اینترنت که از طریق URL برای عموم قابل دسترسی است.
• عموما نیاز به لاگین کاربر ندارد و همه می توانند محتوای آن را مشاهده کنند.
• محتوا برای همه کاربران یکسان است.
• وب سایت می تواند پویا و یا ایستا بوده و قابلیت Interactive داشته باشد.

مقایسه وب سایت و پرتال

همانطور که پیش از این وب سایت و پرتال جداگانه توضیح داده شد، می توان نتیجه گرفت وب سایت ها برای ترافیک بالا و باز طراحی شده اند و پرتال برای کاربر و گروه های خاص. اغلب پرتال ها نیاز به لاگین دارند و محتوای خاصی را نسبت به کاربر ارائه می کنند. اما وب سایت برای عموم باز بوده و از هرجایی بر روی شبکه اینترنت قابل دسترسی می باشد.

با این حال این دو دارای امکانات و قابلیت های مشابهی نیز هستند. گاه وب سایت ها نیز می توانند همانند پرتال ها عمل کنند و یا پرتال با وب سایت یکپارچه و مرتبط باشد.

یک تفاوت بین پرتال و وب سایت این است که تیم مدیریت می خواهد تولید صفحه کند یا پلتفرم. در اکثر شرکت ها دو تیم تیم متفاوت هریک از پرتال و وب سایت را برای اهداف متفاوت مدیریت می کنند. ممکن است تیم فروش وب سایت عمومی را با یک وبلاگ ترجیح دهد که توانایی ارتباط با کاربر و طراحی گرافیکی یک وب سایت را داشته باشند. توقعات آن ها بر اساس اولویت هاست که می توانند صفحات وب را سریع تولید کنند و کنترل کامل برعملکرد های وب سایت داشته باشند.

با این حال بیشتر سازمان ها نیاز به چیزی بیش از یک وب سایت عمومی دارند. تیم پشتیبانی ممکن است پرتال سلف سرویس مشتریان را ترجیح بدهد و کنار آن نیاز به یکپارچه سازی برنامه های کاربردی داشته باشد. آنها نیاز به یک راه حل که توجه آن به پلتفرم با چندین نوع سیستم و کاربر که همه به هم ارتباط داشته باشند دارند.

پرتال داشته باشیم یا وب سایت؟

همانند هر راه حل تکنولوژی، تصمیم بر سر اینکه وب سایت داشته باشیم یا پرتال بر اساس نیاز ها و شرایط است. با مقدار همپوشانی امکانات پلتفرم پرتال و سیستم های مدیریت محتوای ستنی پلتفرم وب سایت، بیشتر پروژه ها می توانند بر اساس این دو گزینه ساخته شوند. در زیر مقایسه انجام می دهیم.

آیا پرتال نیاز دارم؟

• شما نیاز به ایجاد یک تجربه ویژه برای مخاطب هستید.
• شما نیاز به کنترل پیشرفته بر روی آنچه کاربر مشاهده می کند دارید.
• شما چندین سیستم دارید که می بایست با طراحی گرافیکی یکپارچه شوند.
• شما نیاز به مدیریت حرفه ایی کاربر و مدیریت مجوزها دارید.

آیا وب سایت نیاز دارم؟

• شما یک وب سایت عمومی ایجاد می کنید که توجه آن به مدیریت و ارائه محتوا است.
• شما نیاز به وب سایت دارید که جدا از فضای داخلی کار کند.
• شما نیاز دارید که ترافیک و کاربران متفاوت را از فضای اینترنت به سایت خود راهنمایی کنید.

هنوز اطمینان ندارید که سایت یا پرتال؟ مفید خواهد بود که مقایسه پرتال و وبلاگ را همانند مقایسه یک روزنامه آنلاین و وبلاگ انجام دهید.

یک روزنامه آنلاین احتمالا چندین مشارکت کننده که به دسترسی به پشت سایت دارند نیاز دارد. نویسندگان نیاز به ارائه پیش نویس، عکاسان نیاز به آپلود عکس، طراحان نیاز به بروزرسانی رابط کاربری، ویرایش گران نیاز به مدیریت این نقش ها دارند. یک پرتال می تواند نیاز های چنین سیستم پیچیده ایی با دسترسی های ریز، نقش های مختلف، یکپارچگی انواع ابزارها، رویه های مختلف کاری و طراحی نمایش محتوا را داشته باشد.

اما یک وبلاگ احتمالا یک نویسنده اصلی دارد که توانایی مدیریت محتوا را داراست. شاید نیاز به معرفی سایر نقش ها باشد مثلا کاربر مهمان که نیاز محدودی دارد. و یا قابلیت یکپارچه سازی با شبکه های اجتماعی و ابزار های بازاریابی اما این مورد نیز نیازی به دستکاری رابط کاربری اصلی ندارد. مهم ترین اولویت ایجاد یک تجربه کاربری قوی در صفحه نمایش است، که کاربرپسند باشد و یک امکان درج محتوای ساده. یک وب سایت بر اساس امکانات CMS ها می تواند تجربه کاربر را بهبود داده و انرژی نویسنده را بر روی متن متمرکز کند.

توجه به نگهداری

وقتی شما بین پرتال و وب سایت تصمیم می گیرید. شما می بایست الزامات پروژه را در نظر داشته باشید همچنین می بایست از تکنولوژی که هم اکنون استفاده می کنید نگهداری کنید. با اینکه پرتال می تواند همانند وب سایت عمل کند و برعکس، اما تکنولوژی که شما بر آن سرمایه گذاری می کنید باید توانایی پاسخ به نیاز های فردای شما را نیز داشته باشد.